Choć wielu masażystów opiera swój warsztat wyłącznie na zakurzonej wiedzy książkowej i stosuje masaż w celu poprawy sportowej wydolności (ang. sport performance) to efektywność zabiegu w tym obszarze jest co najmniej dyskusyjna. Przegląd artykułów naukowych skłania do refleksji.
Pozytywne efekty odnotowano w badaniach, które oceniały wpływ masażu na elastyczność mięśni i zakres ruchu w stawach (ROM, ang. range of motion) [Wiktorsson-Moller 1983, Hopper i wsp. 2005, McKechnie i wsp. 2007, Arabaci 2008, Huang i wsp. 2010, Mostafaloo 2012, Arazi i wsp. 2012]. Nie brakuje, jednak, eksperymentów, w których nie stwierdzono wyraźnej poprawy powyższych parametrów [Hilbert i wsp. 2003, Barlow i wsp. 2004, Mancinelli 2006, Jourkesh 2007, Guest 2010]. Huang [2010] oraz McKechnie i wsp. [2007] sugerują, że masaż może być alternatywą dla statycznego stretchingu w zwiększaniu zakresu ruchu, natomiast Weerpong i wsp. [2005] oraz Brummit [2008] postulują konieczność przeprowadzenia dalszych badań w tym obszarze.
Przyczyny poprawy ROM upatruje się w zmianie odkształcalności mięśni (wydłużeniu włókien mięśniowych, zmniejszeniu adhezji tkanek miękkich) i obniżeniu ich sztywności [Wiktorsson-Moller i wsp. 1983, Hernandez-Reif i wsp. 2001, Huang i wsp. 2010]. Istnieje, również, hipoteza, że masaż może pobudzać aktywność aparatów ścięgnistych Golgiego i hamować wrzeciona nerwowo-mięśniowe, przyczyniając się, w ten sposób, do spadku tonusu mięśniowego [Huang i wsp. 2010]. Niektórzy naukowcy sedatywny wpływ masażu na napięcie masowanych mięśni tłumaczą spadkiem pobudliwości nerwowo-mięśniowej, mierzonej zmianami amplitudy odruchu Hoffmana (ang. H-reflex) [Morelli i wsp. 1990, Morelli i wsp. 1991, Sullivan i wsp. 1991, Dishman i Bulbulian 2001]. Morelli i wsp. [1990] zwracają jednak uwagę na fakt, że hamujący wpływ masażu na motoneuron alfa utrzymywał się tylko w trakcie trwania zabiegu.
Według niektórych badaczy, mechanizmy, odpowiadające za poprawę elastyczności mięśni, mogą obniżyć efektywność motoryczną w zadaniach ruchowych, wymagających dużej mocy. Wśród możliwych przyczyn takiej sytuacji wymienia się słabszą pobudliwość jednostek motorycznych [Morelli i wsp. 1990, Morelli i wsp. 1991, Sullivan i wsp. 1991, Dishman i Bulbulian 2001, Arroyo-Morales i wsp. 2011] oraz spadek liczby potencjalnych mostów aktynowo-miozynowych w wydłużonych mięśniach [Kokkonen i wsp. 1998, Nelson i wsp. 2001]. Powyższą zależność można zauważyć w badaniach, dotyczących wpływu wpływ masażu na wyniki testów szybkości i siły eksplozywnej. Gorsze rezultaty w wyskoku pionowym i w biegach krótkodystansowych, po zastosowaniu masażu, zauważyli, m. in, Arabaci [2008], Mostafaloo [2012] oraz Arazi i wsp. [2012]. Z kolei Harmer [1991] oraz Goodwin i wsp. [2007] nie odnotowali istotnych zmian w wynikach sprintu po przeprowadzeniu masażu. Mancinelli i wsp. [2006], natomiast, zaobserwowali spadek szybkości biegu oraz poprawę rezultatów w wyskoku pionowym.
W eksperymencie Wiktorssona-Mollera i wsp. [1983] odnotowano, że po masażu relaksacyjnym, opartym na technice ugniatania, nastąpił istotny spadek siły, mierzonej w warunkach izokinetycznych. Gorsze rezultaty parametrów siłowych w warunkach izokinetycznych zaobserwowali również Hunter [2006] oraz Arroyo-Morales i wsp. [2011]. Natomiast Hemmings i wsp. [2000], Johnagen [2004] oraz McKechnie i wsp. [2007] nie stwierdzili żadnego wpływu masażu na wyniki testów siły. Według Moraski [2005] masaż może być bardziej efektywny przed aktywnością fizyczną o charakterze wytrzymałościowym, niż w wysiłkach o maksymalnej intensywności i krótkim czasie trwania.
Istotną kwestią jest także wpływ masażu na powysiłkową regenerację, przed podjęciem kolejnej aktywności. Drews i wsp. [1990], Hemmings [2000], Monedero i Dune [2000], Robertson i wsp. [2004], Jonhagen [2004], Young i wsp. [2005] nie zaobserwowali istotnych efektów masażu międzywysiłkowego, w porównaniu z biernym odpoczynkiem. Brak poprawy wydolności podczas ponownego wysiłku na cykloergometrze, po zastosowaniu masażu, to główny wniosek, płynący z badania Monedero i Dune’a [2000]. Jedynie interwencja kombinowana (masaż i aktywny odpoczynek) przyczyniła się do polepszenia powysiłkowej regeneracji. Robertson i wsp. [2004] po przeprowadzeniu dwudziestominutowego masażu kończyn dolnych, nie zauważyli istotnych zmian w wydolności beztlenowej (test Wingate). Hemmings i wsp. [2000] nie odnotowali znaczącego wpływu masażu na regenerację siły uderzenia u osób amatorsko uprawiających boks. Brak różnic w szybkości regeneracji mięśni przywodzicieli kciuka (po pomiarach maksymalnej siły w warunkach izometrycznych) między osobami otrzymującymi masaż w formie głaskania a grupą kontrolną, to wniosek plynący z badania Younga i wsp [2005]. Pozytywne rezultaty w tym obszarze odnotowali natomiast Ask i wsp. [1987], Balke i wsp. [1989], Rinder i Shutherland [1995], Brooks i wsp. [2005]. Wykazali oni, że masaż, zastosowany po wyczerpującym wysiłku, znacząco podnosi sprawność mięśni i sprawdza się, jako skuteczny środek odnowy biologicznej. Rinder i Sutherland [1995] zauważyli pozytywny wpływ masażu na lokalną wytrzymałość siłową. Po przeprowadzeniu sześciominutowego masażu na zmęczonych mięśniach czworogłowych ud, zwiększeniu uległa maksymalna ilość wyprostów kończyn dolnych w stawach kolanowym. Z kolei Brooks i wsp. [2005] ocenili wpływ masażu ręki i przedramienia na wydajność siły ścisku po maksymalnym wysiłku. Grupa poddana zabiegowi masażu wykazała znacznie szybszą regenerację powysiłkową, co przejawiało się większą siłą ścisku, w porównaniu z grupą, która wykonywała ćwiczenia kończyny górnej i, z osobami biernie odpoczywającymi. Autorzy tego eksperymentu zakładają, że o pozytywnych efektach masażu zadecydował fakt, iż został on przeprowadzony bezpośrednio po wysiłku. Badania nad długotrwałymi efektami masażu są, bowiem, mniej obiecujące. Wielu badaczy nie odnotowało istotnego oddziaływania masażu po dwóch godzinach [Hilbert i wsp. 2003], czterech dniach [Tiidus i Soemaker 1995] ani siedmiu dniach [Tiidus i wsp. 2004] od jego przeprowadzenia. Ponadto, z pracy przeglądowej Besty i wsp. [2008] wynika, że korzyści pozabiegowe są najlepiej widoczne, kiedy masaż stosowany jest nie później niż dwie godziny po wysiłku.
O ile masaż powysiłkowy może zwiększyć subiektywne poczucie wypoczynku i łagodzić bolesność zmęczonych mięśni (patrz artykuł nr 7), to w przypadku masażu przedwysiłkowego nie istnieje zbyt wiele argumentów usprawiedliwiających zasadność jego stosowania. Obiecujące (choć wymagające potwierdzenia) wydają się, jedynie, doniesienia na temat zwiększania elastyczności mięśni i poprawy ich wytrzymałości. W pozostałych przypadkach (testach szybkości i siły eksplozywnej) masaż okazuje się zabiegiem obojętnym, lub wręcz przyczynia się do pogorszenia osiąganych rezultatów i, wobec tego, nie powinien być zalecany jako interwencja uzupełniająca rozgrzewkę.
Jeżeli zatem, przed ważnymi zawodami, pragniemy zwiększyć wydajność naszego organizmu, w myśl idei „szybciej, wyżej mocniej”, marzenia o zbawiennym masażu, na wszelki wypadek, realizujmy po zakończeniu sportowych zmagań.
Piśmiennictwo
1. Arabaci R., Acute effects of pre-event lower limb massage on explosive and high speed motor capacities and flexibility, J Sport Sci Med, 2008; 7: 549-555.
2. Arazi H., Asadi A., Hoseini K., Comparison of two different warm-ups (static-stretching and massage): effects on flexibility and explosive power, Acta Kinesiologica, 2012; 1: 55‐59.
3. Arroyo-Morales M., Fernández-Lao C., Ariza-García A., Psychophysiological effects of preperformance massage before isokinetic exercise, J Strength Cond Res, 2011; 25: 481-488.
4. Ask N., Oxelbeck U., Lundeberg T., Tesch P.A., The influence of massage on quadriceps function after exhaustive exercise, Med Sci Sport Exer, 1987; 19: 53.
5. Balke B., Anthony J., Wyatt F., The effects of massage treatment on exercise fatigue, Clin Sports Med 1989; 1: 189-96.
6. Barlow A., Clarke R., Johnson N., i wsp., Effect of massage on the hamstring muscle group on performance of the sit and reach test, Br J Sports Med, 2004; 38: 349-351.
7. Best T., Hunter R., Wilcox A., Haq F., Effectiveness of Sports Massage for Recovery of Skeletal Muscle From Strenuous Exercise, Clin J Sport Med 2008; 18: 446–460.
8. Brooks P., Woodruff L.D., Wright L.L., Donatelli R., The Immediate Effects of Manual Massage on Power-Grip Performance After Maximal Exercise in Healthy Adults, J Altern Complem Med, 2005; 11: 1093-1101.
9. Brummit J., The role of massage in sports performance and rehabilitation: current evidence and future, NAJSPT, 2008; 3: 7 -21.
10. Dishman J.D., Bulbulian R., Comparison of effects of spinal manipulation and massage on motoneuron excitability, Electromyo Clin Neur, 2001; 41: 97-106.
11. Goodwin J., Glaister M., Howatson G., Lockey, R. McInnes G., Effect of preperformance lower-limb massage on thirty-meter sprint running, J Strength Cond Res, 2007; 21: 1028-1031.
12. Harmer P., The effect of pre-performance massage on stride frequency in sprinters, J Athl Training, 1991; 26: 55-58.
13. Hemmings B., Smith M., Graydon J. i wsp., Effects of massage on physiological restoration, perceived recovery, and repeated sports performance, Br J Sports Med, 2000; 34: 109-115.
14. Hernandez-Reif M., Field T., Krasnegor J. i wsp., Lower back pain is reduced and range of motion increased after massage therapy, Int J Neurosci 2001; 106: 131-45.
15. Hilbert J.E., Sforzo G.A., Swensen T., The effects of massage on delayed onset muscle soreness, Br J Sports Med, 2003; 37: 72-75.
16. Hopper D., Conneely M., Chromiak F i wsp., Evaluation of the effect of two massage techniques on hamstring muscle length in competitive female hockey players, Phys Ther Sport, 2005; 6: 137-145.
17. Huang S.Y., Di Santo M., Wadden K.P., Cappa D.F., Alkanani T., Behm D.G., Short-duration massage at the hamstrings musculotendinous junction induces greater range of motion, J Strength Cond Res, 2010; 24: 1917-24.
18. Hunter A.M., Watt J.M, Watt V., Galloway S.D., Effect of lower limb massage on electromyography and force production of the knee extensors, Br J Sports Med, 2006; 40: 114-8.
19. Jonhagen S., Ackermann P., Eriksson T. i wsp., Sports massage after eccentric exercise, Am J Sports Med, 2004; 32: 1499-1503.
20. Jourkesh M., The effect of massage on performance of the sit and reach test in adolescent soccer players, Medicina dello Sport, 2007; 60:151–155.
21. Kokkonen J., Nelson A.G., Cornwell A. Acute muscle stretching inhibits maximal strength performance, J Strength Cond Res, 1998; 69: 411-415.
22. McKechnie G., Young W., Behm D., Acute effects of two massage techniques on ankle joint flexibility and power of the plantar flexors, J Sport Sci Med, 2007; 6: 498-504.
23. Monedero J., Donne B., Effect of recovery interventions on lactate removal and subsequent performance, Int J Sports Med, 2000; 21: 593-597.
24. Moraska A., Sports massage, a comprehensive review, J Sport Med Phys Fit, 2005; 45: 370-80.
25. Morelli M, Seaborne D., Sullivan S., Changes in H-reflex amplitude during massage on triceps surae in healthy subjects, J Orthop Sports Phys Ther, 1990; 12: 55-9.
26. Morelli M., Seaborne D., Sullivan S., H-reflex modulation during manual muscle massage of human triceps surae, Arch Phys Med Rehab, 1991; 72: 915-919.
27. Mostafaloo A., The effect of one session massage in the lower limb muscle on flexibility, power and agility tests performance in soccer players, J Jahrom Univ Med Sci, 2012; 10: 16-21.
28. Nelson A.G., Guillory I.K., Cornwell C. i Kokkonen J., Inhibition of maximal voluntary isokinetic torque production following stretching is velocity-specific, J Strength Cond Res, 2001; 15: 241-246.
29. Rinder A., Sutherland C., An investigation of the effects of massage on quadriceps performance after exercise fatigue, Complement Ther Nurs Midwifery, 1995; 1: 99-102.
30. Robertson A., Watt J.M., Galloway S.D., Effects of leg massage on recovery from high intensity cycling exercise, Br J Sports Med, 2004; 38: 173-176.
31. Sullivan S., Williams L., Seaborne D., Effect of massage on alpha motoneuron excitability, Phys Ther, 1991; 71: 555-60.
32. Tiidus P., Dawson K.A., Dawson L. i wsp., Massage does not influence muscle soreness or strength recovery following a half-marathon, Med Sci Sports Exerc 2004; 36: 15-16.
33. Tiidus P., Shoemaker J., Effleurage massage, muscle blood flow and long term post-exercise recovery, Int J Sports Med, 1995; 16: 478-83.
34. Weerapong P., Hume P.A., Kolt G.S., The mechanisms of massage and effects on performance, muscle recovery, and injury prevention, Sports Med, 2005; 35: 235-256.
35. Wiktorsson-Moller M., Oberg B., Ekstrand J., i wsp., Effects of warming up, massage, and stretching on range of motion and muscle strength in the lower extremity, Am J Sports Med, 1983; 11: 249-52.
Young R., Gutnik B., Moran R.W., Thomson R.W., The effect of effleurage massage in recovery from fatigue in the adductor muscles of the thumb, J Manipulative Physiol Ther, 2005; 28: 696-701.
brak komentarzy, skomentuj jako pierwszy
