Za głównego winowajcę powysiłkowej bolesności mięśni (DOMS, ang. delayed onset muscle soreness) przez lata uważano kwas mlekowy, stąd też, wśród casualowych pasjonatów aktywnego trybu życia, określenie „zakwasy” cieszy się niegasnącą popularnością. Wpływ kwasu mlekowego na powstawanie DOMS został, jednak, definitywnie obalony.
Wprawdzie, dokładne źródło owej bolesności nie jest do końca znane, ale wśród najbardziej prawdopodobnych czynników wymienia się: mechaniczne uszkodzenie komórek mięśniowych (mikrourazy), wraz z towarzyszącym temu zjawisku uwolnieniem enzymów, procesy zapalne zachodzące w mięśniu, obrzęk komórek mięśniowych oraz czynniki psychologiczne [Cheung i wsp. 2003, Górski 2006, Nelson 2013].
DOMS pojawia się głównie w mięśniach niewytrenowanych, u osób, które ćwiczą rzadko i nieregularnie. Najczęstszą przyczyną opóźnionej bolesności jest nagłe zwiększenie intensywności wysiłku oraz praca mięśni o charakterze ekscentrycznym [Cheung i wsp. 2003, Górski 2006, Frey i wsp. 2008, Nelson 2013]. Ból pojawia się od 6 do 12 godzin po aktywności fizycznej, a szczyt bolesności przypada zazwyczaj na drugi lub trzeci dzień. Oprócz dyskomfortu bólowego, obserwuje się także obrzęk, spadek siły i mocy mięśni oraz zmniejszenie zakresu ruchów [Saxton i wsp. 1995, Ernst 1998, Weerapong i wsp. 2005, Górski 2006, Vila-Cha i wsp. 2012]. Najdłużej utrzymuje się deficyt siły generowanej w warunkach ekscentrycznych (przez ok. 10 dni), szybciej regenerują się, natomiast, możliwości siłowe wykorzystywane podczas pracy mięśni o charakterze koncentrycznym i izometrycznym (do 4 dni) [Cheung i wsp. 2003]. Negatywne implikacje DOMS mogą nam doskwierać nawet przez 2 tygodnie po wysiłku [Armstrong 1984, Newham i wsp. 1987, Ebbling i Clarkson 1989, Celak i Eston 1992, Górski 2006]. Nic więc dziwnego, że w gabinetach odnowy biologicznej próbuje się im skutecznie przeciwdziałać.
Czy jednak masaż klasyczny może sprostać temu zadaniu? Rezultaty badań są sprzeczne. Niektórzy naukowcy odnotowali wyraźne złagodzenie odczuć bólowych po zastosowaniu masażu [Smith i wsp. 1994, Rodenburg i wsp. 1994, Tiidus i Shoemaker 1995, Faar i wsp. 2002, Hilbert i wsp. 2003, Zainuddin i wsp. 2005, Mancinelli i wsp. 2006, Jakeman i wsp. 2010]. Inni utrzymują, że masaż nie wywołał znaczących zmian w tym zakresie [Weber i wsp. 1994, Wenos i wsp. 1994, Jonhagen i wsp. 2004, Dawson i wsp. 2004, Hart i wsp. 2005]. Oprócz subiektywnych odczuć badanych, w kilku eksperymentach uwzględniono również pomiary parametrów biochemicznych, skorelowanych z odczuwaniem bólu. Smith i wsp. [1994] zauważyli wyraźny spadek stężenia kinazy kreatynowej (CK, ang. creatine kinase) i wzrost stężenia neutrofilów u osób poddanych masażowi. Jonhagen i wsp. [2004] nie wykazali istotnych różnic w poziomie neuropeptydów (NPY, ang. neuropeptide Y; CGRP, ang. calcitonin gene-related peptide) po zastosowaniu masażu. Brak wpływu masażu na powysiłkowy obrzęk mięśni, związany z DOMS, to wniosek płynący z badań Hassona i wsp. [1992], Lightfoota [1997] oraz Harta i wsp. [2005]. Zainuddin i wsp. [2005], z kolei, zaobserwowali wyraźną redukcję obrzęku masowanej kończyny górnej. Z przeglądu literatury, dokonanego przez Weerponga i wsp. [2005] oraz Nelsona [2013], wynika, że masaż może być skutecznym środkiem w łagodzeniu objawów opóźnionej bolesności mięśni, ponieważ zmniejsza on subiektywne odczucie bólu. Badania nie potwierdzają, jednak, jego wpływu na parametry biochemiczne i powrót funkcji mięśni [Weerpong i wsp. 2005, Nelson 2013].
Mimo, że wnioski płynące z większości publikacji wydają się być obiecujące, walka z „zakwasami” za pomocą masażu bywa zwycięska, najprawdopodobniej, jedynie w sferze psychologicznej. Niemniej jednak, konieczne są kolejne badania, które pozwolą jednoznacznie ocenić, czy masaż może okazać się pomocny w zwalczaniu nie tylko powysiłkowej, kwaśnej… miny.
Autor: Mgr Kamil Mustafa
Piśmiennictwo:
1. Armstrong R. B., Mechanisms of exercise induced delayed onset muscular soreness: a brief review, Med Sci Sport Exer, 1984; 16, 529–538.
2. Cheung K., Hume P.A., Maxwell L., Delayed onset muscle soreness: treatment strategies and performance factors, Sports Med, 2003; 33, 145-164.
3. Cleak M., Eston R., Muscle soreness, swelling, stiffness and strength loss after intense eccentric exercise, Brit J Sport Med, 1992; 26, 267–272.
4. Dawson L.G., Dawson K.A., Tiidus P.M., Evaluating the influence of massage on leg strength, swelling, and pain following a half-marathon, J Sports Sci Med, 2004; 3, 37-43.
5. Ebbling C. B., Clarkson P. M., Exercise-induced muscle damage and adaptation, Sports Med, 1989; 7: 207–234.
6. Ernst E., Does post-exercise massage treatment reduce delayed onset muscle soreness? A systematic review, Br J Sports Med., 1998; 32, 212-214.
7. Farr T., Nottle C., Nosaka K., Sacco P., The effects of therapeutic massage on delayed onset muscle soreness and muscle function following downhill walking, J Sci Med Sport, 2002; 5, 297-306.
8. Frey Law L., Evans S., Kundtson J., Nus S., School K., Sluka K., Massage Reduces Pain Perception and Hyperalgesia in Experimental Muscle Pain: A Randomized, Controlled Trial, J Pain, 2008; 8, 714-721.
9. Hasson S., Cone M., Ellison C. i wsp., Effect of retrograde massage on muscle soreness and performance [abstract], Phys Ther, 1992; 72, 100.
10. Hart J.M., Swanik C.B., Tierney R.T., Effects of sport massage on limb girth and discomfort associated with eccentric exercise, J Athl Train, 2005; 40, 181-185.
11. Hilbert J.E., Sforzo G.A., Swensen T., The effects of massage on delayed onset muscle soreness, Br J Sports Med, 2003; 37: 72-75.
12. Jakeman J., Byrne C., Eston R., Efficacy of lower limb compression and combined treatment of manual massage and lower limb compression on symptoms of exercise induced muscle damage in women, J Strength Cond Res, 2010; 24, 3157-3165.
13. Jonhagen S., Ackermann P., Eriksson T. i wsp., Sports massage after eccentric exercise, Am J Sports Med, 2004; 32, 1499-1503.
14. Mancinelli C.A., Davis D.S., Aboulhosn L. i wsp., The effects of massage on delayed onset muscle soreness and physical performance in female collegiate athletes, Phys Ther Sport, 2006; 7, 5-13.
15. Nelson N., Delayed onset muscle soreness: Is massage effective?, Journal of Bodywork & Movements Therapies, 2013; 1-8.
16. Newham D., Jones D., Clarkson P., Repeated high-force eccentric exercise: Effects on muscle pain and damage, J Appl Physiol, 1987; 63, 1381–1386.
17. Rodenburg J., Steenbeek D., Bar P., Warm-up, stretching and massage diminish harmful effects of eccentric exercise, Int J Sports Med, 1994; 15, 414-419.
18. Saxton J.M., Clarkson P.M., James R., Miles, M., Westerfer M., Clark S. i wsp., Neuromuscular dysfunction following eccentric exercise. Medicine and Science in Sports and Exercise, 1995; 27, 1185–1193.
19. Smith L.L., Keating M.N., Holbert D. i wsp., The effects of athletic massage on delayed onset muscle soreness, creatine kinease, and neutrophil count: a preliminary report, J Orthop Sports Phys Ther. 1994; 19, 93-99.
20. Tiidus P., Shoemaker J., Effleurage massage, muscle blood flow and long term post-exercise recovery, Int J Sports Med, 1995; 16: 478-83.
21. Torres R., Ribeiro F., Duarte J.A., Cabri J.M., Evidence of the physiotherapeutic interventions used currently after exercise-induced muscle damage: Systematic review and meta-analysis, Phys Ther Sport, 2012; 13, 101-114.
22. Weber M.D., Servedio F.J., Woodall W.R., The effects of three modalities on delayed onset muscle soreness, J Orthop Sports Phys Ther, 1994; 20, 236-242.
23. Weerapong P., Hume P.A., Kolt G.S., The mechanisms of massage and effects on performance, muscle recovery, and injury prevention, Sports Med, 2005; 35, 235-256.
24. Wenos J., Brilla L., Morrison M., Effect of massage on delayed onset muscle soreness, Medicine and Science in Sports and Exercise, 1990; 22,
25. Vila-Cha C., Hassanlove H., Farina D., Falla D., Eccentric exercise and delayed onset muscle soreness of the quadriceps induce adjustments in agonist-antagonist activity, which are dependent on the motor task, Exp Brain Res, 2012; 216 (3), 385-395.
26. Zainuddin Z., Newton M., Sacco P., Nosaka, K., Effects of massage of delayed onset muscle soreness, swelling, and recovery of muscle function, J Athl Training, 2005; 40, 174-180.
Cykl artykułów Mgr Kamila Mustafy "Masaż bez "happy endu" ?
Wstęp
I artykuł "Kukułcze jajo"
II artykuł „Sztuka wyboru” cz. 1
II artykuł „Sztuka wyboru” cz. 2
III artykuł "Masaż gorącym jajkiem"
brak komentarzy, skomentuj jako pierwszy
