Taping kinestetyczny jest nowym narzędziem terapeutycznym, zdobywającym niezwykłą popularność na arenie sportowej. Mimo towarzyszącego terapii poparcia, w dostępnej literaturze niewiele jest dowodów potwierdzających efektywność zastosowania tapingu kinestetycznego. Niniejszy przegląd systematyczny został przeprowadzony w celu poddania ocenie i krytyce randomizowane badania kontrolne (RTC – randomized control trials) badające zastosowanie tapingu kinestetycznego i oceniające jego skuteczność terapeutyczną w leczeniu dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Przeszukano bazy: Scopus, Cochrane Library, Physiotherapy Evidence Database (PEDro) oraz EBSCO Health Database w celu odnalezienia randomizowanych prób kontrolnych badających taping kinestetyczny i jego wpływ na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe. Cztery badania spełniły kryteria włączenia, jednakże jedynie trzy z nich zostały zrecenzowane, gdyż ostatnie z badań nie było dostępne. Troje niezależnych recenzentów zaopiniowało i oceniło jakość badań stosując skalę PEDro. Wysoką metodologiczną jakością wykazały się dwa z trzech dostępnych badań. Jedno wykazało niską jakość metodologiczną. Mimo tego, w żadnym z trzech artykułów nie wykazano klinicznej istotności dla stosowania tapingu kinestetycznego. Przegląd literatury podkreśla potrzebę przeprowadzenia większej ilości randomizowanych prób kontrolnych w celu zbadania skuteczności terapii KT w leczeniu dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Basset KT, Lingman SA, Ellis RF The use and treatment efficacy of kinaesthetic taping for musculoskeletal conditions: a systematic review. New Zealand Journal of Physiotherapy 38(2):56-62.

Taping jest narzędziem rehabilitacyjnym szeroko stosowanym w prewencji i leczeniu dolegliwości mięśniowo-szkieletowych (Thelen i in. 2008). Popularność zastosowania taśmy kinestetycznej (KT – kinaesthetic tape) jest szczególnie zauważalna na arenie sportowej. Taśma kinestetyczna została wynaleziona w 1996 roku przez Kenzo Kase’a w celu łagodzenia bólu (Liu i in. 2007) oraz przyspieszenia gojenia tkanek miękkich (Kahanov 2007). Rosnąca popularność TK może być, pod pewnymi względami, przypisana niepotwierdzonym opiniom na temat jej korzystnego działania. Jednakże badania na temat jej zastosowania nadal trwają a nowe dowody naukowe wspierające zastosowanie i efektywność taśmy kinestetycznej wciąż powstają (Thelen i in. 2008, Zajt-Kwiatkowska i in. 2007).

Taśma kinestetyczna, w zależności od producenta, znana jest pod różnymi nazwami, takimi jak: Kinesiotape, Kinesiology Tape, Acu bądź Aku Tape, Kinesio Tex, Kinesio Elastic Tape, Kinesio-Orthopedic Tape, athletic Tape, elastic tape czy Neuroproprioceptive tape. TK jest przy produkcji wstępnie rozciągnięta do 15-25% a następnie przyklejona do papierowego podkładu (Kase 2003). Charakteryzuje się możliwością rozciągania wynoszącą 120-140% wyjściowej długości, a po aplikacji zdolnością powrotu do długości wyjściowej (Fu i in 2007, Halseth i in. 2004, Kahanov 2007). TK odzwierciedla fizyczne cechy ludzkiej skóry i uważa się, że ma porównywalną do naskórka wagę i grubość, jak również właściwości elastyczne (Kahanov 2007, Murray 2000).

Do proponowanych efektów związanych z zastosowaniem TK należy między innymi torowanie proprioceptywne (Halseth i in. 2004, Jaraczewska i Long 2006, Riemann i Lephart 2002), facylitacja mięśniowa (Hammer 2006), redukcja zmęczenia mięśni (Canina i in. 2008), zmniejszenie bolesności mięśni o opóźnionym początku (Nosaka 1999), hamowanie bólu (Kahanov 2007, Kneeshaw 2002), wspomaganie leczenia przy redukcji obrzęków, poprawa drenażu limfatycznego i przepływu krwi (Kase i Hashimoto 1998, Kinesio Holding Corporation 2006, Lipinska i in. 2007, Yasulawa i in. 2006, Zajt-Kwiatkowska i in. 2007).

Zwiększenie propriocepcji jest postrzegane jako jedna z głównych korzyści plastrowania (Murray 2000, Thelen i in. 2008). Sugeruje się, że mechanoreceptory skórne stymulowane są rozciąganiem po aplikacji TK, które przenosi informacje dotyczące ruchu i pozycji stawów (Riemann i Lephart 2002). Z badania przeprowadzonego przez Jaraczewska i Long (2006) wynika, iż TK zapewnia proprioceptywny feedback umożliwiający wyrównanie postawy i ustalenie pozycji stawu ramiennego u pacjentów po udarze mózgu.

Facylitacja mięśniowa jest kolejną hipotetyczną korzyścią stosowania TK i jest zależna od sposobu aplikacji taśmy. Proponowana jest aplikacja TK od przyczepu początkowego do końcowego w celu uzyskania koncentrycznego napięcia powięzi, stymulując zwiększony skurcz mięśnia (Hammer 2006). W celu facylitacji skurczu ekscentrycznego bądź zmniejszenia skurczu koncentrycznego, mających nastąpić w wyniku ekscentrycznego skurczu powięzi, zaleca się aplikować taśmę od przyczepu końcowego do początkowego (Hammer 2006).

Sposób aplikacji taśmy determinuje fizjologiczne korzyści i wynik terapii. W przypadku uszkodzonego mięśnia, skóra jest najpierw naciągana, a następnie aplikowana jest nie rozciągnięta taśma kinestetyczna (Kinesio Holding Corporation 2008). Ten sposób aplikacji spowoduje, iż skóra ulega zwijaniu, które będzie ją unosiło (Kahanov 2007). Teorie sugerują, że takie zwijanie wspomaga regenerację uszkodzonych tkanek (Zajt-Kwiatkowska i in. 2007) poprzez zwiększanie przestrzeni międzytkankowej, dzięki czemu dochodzi do łagodzenia ciśnienia międzytkankowego powstałego w wyniku obrzęku i zapalenia następujących po uszkodzeniu (Hammer 2006). Znana jest również teoria, iż unoszenie się skóry powoduje odrywanie się włókien łączących skórę z komórkami śródbłonka naczyń limfatycznych i sieci kapilarnej. Przypuszcza się, iż powstałe w ten sposób kanaliki umożliwiają odpływanie chłonki i zmniejszenie obrzęku (Lipinska i in. 2007) a także zwiększenie przepływu krwi w danym miejscu (Yasukawa i in. 2006). Wyniki wskazujące na poprawę krążenia krwi dzięki zastosowaniu TK pochodzą z niepublikowanej pracy Kase’a i Hashimoto (1998), którzy udowodnili, że po aplikacji TK, obwodowe krążenie krwi, mierzone za pomocą ultrasonografii Dopplerowskiej, zwiększyło się o 20-60% u pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe i słabe krążenie krwi.

Przypuszcza się również, że zmniejszanie ciśnienia śródmiąższowego sprzyja zmniejszeniu drażnienia podskórnych nocyceptorów i redukcji bólu (Kahanov 2007). Kolejna teoria sugeruje, że napięcie wywołane taśmą stymuluje aferentne mechanoreceptory wyjścia centralnego systemu nerwowego przytłumiając wchodzące impulsy nocyceptywne (i.e. teoria bramkowej kontroli bólu) (Kneeshaw 2002).

Pomimo wielu sugerowanych korzystnych oddziaływań TK brak jest istotnych, popierających je dowodów. Ponadto, teoretyczne procesy przedstawiające mechanizmy oddziaływania TK, nie zostały zweryfikowane. Jak dotąd, bez przeprowadzenia specyficznych analiz, oczekiwane korzyści płynące z zastosowania TK są jedynie hipotetyczne (Gonzalez-Iglesias i in. 2009).

Ponieważ brak jest badań potwierdzających fizjologiczne mechanizmy leżące u podstaw działania TK, brak jest również dowodów wspierających hipotezy na temat terapeutycznej skuteczności TK. Dlatego też, celem niniejszego badania przeglądowego było odnalezienie, poddanie krytyce i ocenie, dostępnych randomizowanych prób kontrolnych badających skuteczność tapingu w leczeniu dolegliwości mięśniowo-szkieletowych.

Badanie zostało przeprowadzone we wrześniu 2009 roku w celu odnalezienia badań klinicznych analizujących zastosowanie i efektywność działania tapingu w przypadku zaburzeń mięśniowo-szkieletowych. Przeszukano następujące elektroniczne bazy danych: Scopus, Cochrane Library, Physiotherapy Evidence Database and EBSCO Health Database, używając następujących słów kluczowych (łącznie ze skrótami dpowiednich producentów): kinesio* OR kinaes* OR kines*; athletic; tape OR taping; strap*; acu OR aku; tex*; physiotherap* OR physical therap* OR physio*. Przeszukiwano również bibliografię wybranych artykułów w celu odnalezienia innych artykułów spełniających kryteria badania, nie odnalezionych podczas przeszukiwania baz danych. Nie zastosowano ograniczeń związanych z datą opublikowania artykułów z wyjątkiem stosowanych przez poszczególne bazy danych.

Do badania zakwalifikowano jedynie randomizowane próby kontrolne (RTC) oraz badania quasi-eksperymentalne, koncentrujące się na zastosowaniu tapingu w leczeniu dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Kryteria wyłączenia artykułu stanowiły: nie-kliniczna grupa badawcza, inny niż angielski język artykułu, zastosowanie tylko standardowego tapingu, tezy uczelniane oraz doniesienia konferencyjne.

Troje recenzentów oceniało niezależnie jakość wyselekcjonowanych artykułów używając 11-punktową skalę PEDro, opracowaną przez The Centre of Evidence-Based Physiotherapy CEBP (Table 1). Skala PEDro składa się z listy 11 pytań analizujących poszczególne aspekty metodologii prowadzonego badania, łącznie z kluczowymi aspektami wiarygodności wewnętrznej (Hubbard i in. 2004).

Badania wykazały, że korzystając ze skali PEDro przy ocenie randomizowanych prób kontrolnych, uzyskuje się odpowiedni standard zgodności między oceniającymi (inter-rater reliability) (Maher i in. 2003, Tooth i in. 2005), a w porównaniu ze skalą Jadad, skala PEDro umożliwia bardziej wszechstronną ocenę jakości metodologicznej (Bholag i in. 2005). System przyznawania punktacji przy zastosowaniu skali PEDro obejmuje przyznawanie punktu za każdą odpowiedź twierdzącą (tak) i zero punktów za każdą odpowiedź negatywną (nie). Zewnętrzna zgodność artykułów analizowana jest w punkcie pierwszym skali PEDro i nie jest brana pod uwagę w końcowej punktacji, z tego względu końcowa punktacja artykułu nie przekracza dziesięciu punktów.

Zgodność wewnętrzna jest odzwierciedleniem jakości metodologicznej badania. W skali PEDro siedem z jedenastu punktów dotyczy właśnie zgodności wewnętrznej. Jakość metodologiczna randomizowanej próby kontrolnej jest najważniejsza, jako że w badaniach o niskiej jakości metodologicznej efektywność leczenia może być zbyt wygórowana i powodować zafałszowanie wyniku badania (Maher i in. 2003). Zgodność wewnętrzna każdego badania jest w niniejszej pracy oceniana szczegółowo za pomocą punktacji zgodności wewnętrznej (internal validity score – IVS), podobnie jak w innych artykułach przeglądoowych (Ellis and Hing 2008; Reid and Rivett 2005; van Tudler i in. 1997). Na potrzeby tego badania punkty 2, 3, 5, 6, 7, 8 i 9 skali PEDro, reprezentujące stopień wewnętrznej zgodności (Ellis and Hing 2008), zostały wybrane do jej końcowej oceny. Za spełnienie każdego kryterium skali IVS (internal validity score) przyznawany jest punkt (Ellis and Hing 2008; Reid and Rivett 2005). Badania o końcowym IVS wynoszącym 6-7 uznawane są za badania o wysokiej jakości metodologicznej, badania o IVS wynoszący 4-5 – za umiarkowaną jakość metodologiczną, natomiast IVS równy 0-3 reprezentuje badanie o niskiej jakości metodologicznej (Ellis and Hing 2008).

Wszelkie rozbieżności w ocenie zaistniałe pomiędzy trojgiem recenzentów zostały rozwiązywane przy pomocy dyskusji i ponownej oceny danego kryterium. W przypadku gdyby wątpliwości nie zostały wyjaśnione, możliwa była konsultacja z czwartym recenzentem, jedna okazała się ona niekonieczna, ponieważ porozumienie zostało osiągnięte.

Przy pomocy przedstawionych baz danych i strategii wyszukiwania odnaleziono 321 artykułów. Z tej liczby jedynie cztery badania spełniły kryteria włączenia i wyłączenia. Jednakże jedno z tych badań (Akinbo i Ojetunde 2007) było niedostępne poprzez międzynarodowe bilblioteki ani internetowe bazy danych. W wyniku tego, badanie to nie zostało włączone do przeglądu literatury pozostawiając krytyce jedynie trzy artykuły.

Jakość metodologiczna każdego artykułu jest przedstawiona w Tabeli 2. Badaniom przeprowadzonym przez Thelen i in. (2008) oraz Gonzalez-Iglesias i in. (2009) przyznano sześć na siedem punktów IVS wskazując na wysoką jakość metodologiczną. Badanie przeprowadzone przez Hsu i in. (2008) otrzymało 2 na siedem punktów IVS, co świadczy o jego niskiej jakości metodologicznej.

Wspólną cechą dla wszystkich trzech artykułów było wypełnienie drugiego i dziewiątego kryterium skali PEDro , wskazujących, iż uczestnicy badania zostali losowo wybrani do grup oraz, iż analiza w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem (analiza ITT) została przeprowadzona w odniesieniu do co najmniej jednego uzyskanego pomiaru. Jednakże żadne z trzech badań nie spełniło szóstego kryterium skali PEDro, co oznacza, że wszyscy terapeuci przeprowadzający taping w wybranych badaniach byli poinformowani o przynależności pacjentów do grup. Badanie Hsu i in. (2008) nie wypełniło żadnych dalszych kryteriów IVS, co sprawiło, iż w końcowej punktacji IVS uzyskało ono jedynie dwa na siedem punktów. Badania przeprowadzone przez Thelen i in. (2008) oraz Gonzalez-Iglesias i in. (2009) wypełniły pozostałe kryteria IVS (3,5,7,8) i uzyskały 6 na siedem punktów w końcowej punktacji IVS.

Charakterystyka badania

Tabela 3 przedstawia charakterystyczne cechy badania dla każdej uwzględnionej w niniejszym badaniu przeglądowym randomizowanej próby kontrolnej (RCT). Wszystkie trzy badania analizują krótkoterminowy wpływ tapingu kinestetycznego na łagodzenie bólu, siłę mięśni, aktywność mięśniową oraz zakres ruchów. Skupienie się na krótkoterminowych efektach tapingu było cechą wspólną wszystkich trzech badań poddanych ocenie. Ponadto, wszystkie trzy badania miały podobne grupy badane i kontrolne, w których zastosowano odpowiednio standardowy taping i taping placebo.

Tabela 3 Charakterystyka badań ( zobacz PDF )

Wszystkie trzy analizowane artykuły różniły się pod kątem badanej populacji, ocenianych efektów oraz metod aplikacji taśmy. Fakt ten sprawił, iż bezpośrednie jakościowe porównanie działania tapingu było trudne. Zarówno badania przeprowadzone przez Hsu i in. (2008) jak i badania przeprowadzone przez Thelen i in. (2009) dotyczą działania tapingu na zespół ciasnoty barkowej. Jednakże Hsu i in. (2008) skoncentrowali się na wpływie tapingu na aktywność mięśniową i ruchomość łopatki, podczas gdy badania Thelen i in. (2008) dotyczą wpływu tapingu na łagodzenie bólu w stawie ramiennym.

W badaniach Gonzalez-Iglesias i in. (2009) jak i Thelen i in. (2008) oceniano analgetyczny efekt tapingu odpowiednio dla odcinka szyjnego kręgosłupa i dla stawu ramiennego. W badaniu przeprowadzonym przez Gonzalez-Iglesias i in. (2009) analizowano ponadto zastosowanie tapingu w poprawie zakresu ruchu w odcinku szyjnym kręgosłupa. Mimo, że oba badania dotyczyły wpływu tapingu na łagodzenie bólu, badaniu poddano inne odcinki ciała, z tego względu nie można poddać ich porównaniu.

Wyniki analizowanych badań potwierdzają krótkoterminowe działanie tapingu na natychmiastowe łagodzenie bólu, mogące utrzymywać się do 24 godzin po terapii (p<0.01) (Gonzalez-Iglesias i in. 2009). W badaniach przeprowadzonych przez Thelen i in. (2008) zaobserwowano statystycznie istotną różnicę w odczuwaniu dolegliwości bólowych w pierwszym dniu po zdjęciu taśmy u badanych z zespołem ciasnoty barkowej nądź zespołem bolesnego barku (p=0,05). Jednakże w trzecim dniu nie zaobserwowano już żadnej różnicy w odczuwaniu bólu pomiędzy badanymi grupami. Sugeruje to, że działanie tapingu dotyczy czasu jego stosowania oraz niedługiego okresu po zdjęciu taśm (Thelen i in. 2008). Zastosowanie tapingu spowodowało również zwiększenie zakresu ruchomości odcinka szyjnego kręgosłupa w grupie osób z dolegliwościami bólowymi po urazie typu „smagnięcia biczem” (p<0,01) (Gonzalez-Iglesias i in. 2009) oraz zwiększyło aktywność mięśniową i ruchomość łopatki u badanych z zespołem ciasnoty barkowej (p<0,05) (Hsu i in. 2008).

Mimo, że wyniki wszystkich trzech badań były statystycznie istotne, wskazując na terapeutyczne korzyści związane z zastosowaniem tapingu, kliniczna istotność terapii nie została potwierdzona. Z tego względu warto odpowiedzieć na pytanie czy wyniki analizowanych badań, potwierdzające korzystne działanie tapingu, prezentują wystarczający poziom efektywności aby zmienić postępowanie kliniczne w przypadku osób z dolegliwościami bólowymi, obniżonym ROM, zaburzoną aktywnością mięśni czy zmniejszoną ruchomością w stawie ramiennym bądź w odcinku szyjnym kręgosłupa?

Wyniki niniejszej analizy wykazały, że dwa z prezentowanych badań (Gonzalez-Iglesias i in. 2009 oraz Thelen i in. 2008) demonstrowały wysoką jakość metodologiczną a jedno z badań (Hsu i in. 2008) prezentowało ograniczoną jakość metodologiczną. Badania przeprowadzone przez Gonzalez-Iglesias i in. (2009) oraz Thlen i in. (2008) spełniło sześć na siedem kryteriów IVS. Jednakże w obu badaniach nie udało się zastosować zaślepienia w przypadku terapeutów administrujących taping w grupach badanej i kontrolnej. Pomiędzy grupami zastosowano inne techniki tapingu, dlatego też terapeuta, który aplikował taping musiał być poinformowany, do której grupy należeli pacjenci.

Badanie przeprowadzone przez Hsu i in. (2008) demonstruje ograniczoną jakość metodologiczną, uzyskując 2 na siedem punktów IVS. Badanie wypełniło jedynie kryterium 2 (losowy przydział do grup) i 9 (zastosowanie analizy ITT). Badanie nie spełniło natomiast pozostałych kryteriów, takich jak: zaślepienia (terapeuty, badającego i pacjenta), uzyskania ostatecznych pomiarów od co najmniej 85% badanych oraz zatajenia przydziału do grupy. W konsekwencji jakość metodologiczna tego badania była niska, tak więc uzyskane wyniki należy poddać w wątpliwość. Wyniki badania nie obejmują początkowej liczby uczestników, co więcej w wyniku nieprzewidzianych urazów kilkoro pacjentów odpadło z badania. Fakt ten nie został właściwie opisany w wynikach, wspomniano o nim jedynie w dyskusji. Brak jasnego wyjaśnienia tych aspektów podważa wiarygodność wyników uzyskanych we wspomnianym badaniu.

Zaślepienie terapeuty odpowiedzialnego za nałożenie taśmy było kluczowym niedociągnięciem metodologicznym we wszystkich trzech badaniach. Wymyślenie mechanizmu pozwalającego na nie poinformowaniu terapeuty o przydziale pacjentów do poszczególnych grup nie jest proste z powodu sposobu aplikacji taśmy, od którego uzależniony jest oczekiwany efekt. Aby osiągnąć konkretne działanie, na przykład zwiększenie siły mięśniowej bądź złagodzenie bólu, terapeuta musi wiedzieć jaka metoda aplikacji taśmy powinna zostać wykorzystana.

Dotychczas niewiele jest badań zajmujących się tematyką tapingu. Jednakże, jego szerokie zastosowanie wśród międzynarodowych sportowców przyczyniło się do zdobycia szerokiej popularności na arenie sportowej. Mimo braku klinicznej istotności potwierdzającej działanie tapingu, co ukazano w niniejszej pracy, nagromadzenie niepotwierdzonych informacji dominuje nad brakiem istotnych dowodów klinicznych.

Braki i nieścisłości ukazane w niniejszym badaniu wskazują obszary przyszłych badań naukowych. Żadne z prezentowanych badań nie miało odpowiedniej mocy, co wynikało z doboru niewystarczającej liczby badanych. Rekrutacja odpowiedniej ilości osób umożliwia odrzucenie hipotezy zerowej bądź ujawnienie wpływu zmiennej niezależnej, szczególnie w przypadku gdy zamierza się podkreślić kliniczną i statystyczną istotność. Kolejną wspólną cechą przedstawionych badań było skoncentrowanie się autorów na krótkoterminowych efektach działania tapingu. Wyniki badań określających długoterminowe efekty działania terapii mogłyby być bardzo pomocne w terapii dolegliwości mięśniowo-szkieletowych.

Bardziej losowy dobór badanych jest kolejną sugestią dotyczącą przeprowadzania przyszłych badań na temat zastosowania tapingu, w przeciwieństwie do prezentowanych badań, w których populacja składała się z młodych, aktywnych osób bądź też stosowano dobór wygodny. W wyniku tak zastosowanego doboru uzyskane wyniki nie mogą zostać uogólnione na większą populację, która mogłaby odnieść korzyści z zastosowania tapingu.

Zastosowanie tapingu w połączeniu z aktywnymi ćwiczeniami jest kolejnym obszarem, który nie został rozpatrzony w analizowanych pracach. Kase i Wallis (2002) sugerują, że działanie tapingu jest bardziej efektywne jeżeli zostaje zastosowane łącznie z aktywnością fizyczną, a dzięki temu prawdziwe korzyści płynące z aplikacji tapingu mogą być bardziej wyraziste w połączeniu z odpowiednio dostosowanymi ćwiczeniami. Zagadnienie to wymaga sprawdzenia i udowodnienia.

Brak prawdziwej grupy kontrolnej było również jednym z ograniczeń wszystkich trzech badań. Mimo, że we wszystkich badaniach w grupie kontrolnej zastosowano symulowany taping, niejasny pozostaje fakt czy sama aplikacja taśmy nie powodowała, że pacjenci zgłaszali efekt terapeutyczny, szczególnie w odniesieniu do tak subiektywnych odczuć jakimi są dolegliwości bólowe. Zastosowanie prawdziwej grupy kontrolnej byłoby korzystne w celu eliminacji efektu placebo.

Zastosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) mogło być czynnikiem zakłócającym powodującym podniesienie progu odczuwania bólu wśród pacjentów z dwóch badań o wysokiej jakości metodologicznej. W badaniu przeprowadzonym przez Gonzalez-Iglesias i in. (2009) pacjenci zostali poinformowani o konieczności odstawienia leków przeciwbólowych 72 godziny przed przeprowadzeniem badania. Nie jest pewne czy okres ten był wystarczający w celu eliminacji działania NLPZ na progi bólowe (Gonzales-Iglesias i in. 2009). W badaniu Thelen i in. (2008) umożliwiono pacjentom korzystanie z leków przeciwbólowych przez cały czas trwania badania. Z tego względu, nie wyjaśniony jest fakt czy leki przeciwbólowe miały wpływ na zmniejszenie dolegliwości bólowych w dwóch wspomnianych badaniach. Maksymalny czas półtrwania wielu z popularnych niesterydowych leków przeciwzapalnych wynosi nawet 100 godzin (Walker i Edwards 2003). Tak więc, 4-5-dniowy okres wypłukiwania leku byłby właściwszy do rozważenia w przyszłych badaniach.

Cztery randomizowane próby kontrolne spełniły kryteria włączenia przyjęte przez autorów analizy. Niestety jedno z nich nie mogło ostatecznie zostać uwzględnione, ponieważ było niedostępne. Z powodu niewielkiej liczby badań spełniających kryteria włączenia, wyniki niedostępnego badania mogły mieć wpływ na końcowy wynik analizy, tym samym potencjalnie ograniczając jej zakres.

Warty odnotowania jest fakt, że pomimo odnalezienia 321 publikacji, stosując opisaną wcześniej procedurę przeszukiwania, jedynie 54 z nich dotyczyło właściwego tapingu. Fakt ten spowodowany był używaniem do wyszukiwania słów „tape” i „taping” co powodowało odnajdywanie wielu niepowiązanych z tapingiem kinestetycznym artykułów. Z pięćdziesięciu czterech artykułów dotyczących właściwego zagadnienia, dzięsięć było doniesieniami konferencyjnymi, wskazującymi, że badania naukowe na temat tapingu kinestetycznego są aktywnie realizowane. Zgodnie z przyjętymi kryteriami doniesienia te nie zostały włączone do niniejszej analizy.

Wiele wnoszące do badania mogłyby okazać się badania przeprowadzone między innymi przez Kenzo Kase’a – twórcę taśmy kinestetycznej, jednakże kryteria wyłączenia obejmowały również prace nie anglojęzyczne. Z tego względu, pionierskie dowody dotyczące tapingu kinestetycznego, opublikowane w języku japońskim, nie zostały poddane analizie. Do dnia dzisiejszego nie znane są autorom niniejszej analizy żadne publikacje oryginalne ani prace przeglądowe, opublikowane w języku angielskim, analizujące jakość badań przeprowadzonych przez Kase’a lub inne badania związane z tematyką tapingu kinestetycznego, z tego względu jakość metodologiczna tych dowodów jest wątpliwa.

Taping kinestetyczny jest coraz częściej wykorzystywanym narzędziem w terapii mięśniowo-szkieletowej. Niepotwierdzone korzyści tapingu kinestetycznego opierają się na teoriach, które powinny zostać potwierdzone przez odpowiednie dowody. W niniejszym przeglądzie systematycznym trzech randomizowanych prób kontrolnych, dokonano analizy oraz oceny zastosowania i efektywności terapeutycznej tapingu kinestetycznego w dolegliwościach mięśniowo-szkieletowych.

Sugestie dotyczące przyszłych badań odnoszą się do właściwego doboru oraz zwiększenia liczebności badanej populacji, zbadania korzyści długoterminowych płynących z zastosowania tapingu kinestetycznego, kontroli przyjmowania niesterydowych leków przeciwzapalnych, właściwego zaplanowania grupy kontrolnej oraz połączenia aktywności fizycznej i aplikacji tapingu kinestetycznego.